Om tot een juiste keuze te komen bij de aanschaf van een verrekijker moet je letten op een aantal zaken. Hieronder beschrijven we welke zaken dat zijn, waar je precies op moet letten en wat onze expert in verschillende situaties adviseert.
Advies over verrekijkers: alles wat je moet weten
De getallen van een verrekijker
Alle verrekijkers krijgen standaard twee getallen met een x ertussen, zoals bijvoorbeeld: 8x42. Het eerste getal, de 8, staat voor de vergroting: de vergroting is dus 8x. Het tweede getal, de 42, staat voor de diameter van de lens in millimeters: de lensdiameter is dus 42 millimeter. Deze getallen zijn één van de belangrijkste zaken waarop gelet moet worden bij de aanschaf van een verrekijker. Hieronder geven we uitgebreider uitleg over deze twee getallen.
Het eerste getal: de vergroting
Zoals we hierboven al hebben gezegd zijn er bij het kopen van een verrekijker er twee getallen waar je in ieder geval goed op moet letten. Het eerste getal staat voor de vergroting. Bij een verrekijker van bijvoorbeeld 8x42 betekent dat dat het beeld 8 keer wordt vergroot. Een vergroting van 10 keer is het meest gebruikelijk voor op safari of voor de jacht. Bij het bekijken van vogels raden we een vergroting van 8 keer aan, omdat je met deze vergroting een vogel nog makkelijk kunt volgen. Spotting scopes hebben vaak een veel hogere vergroting dan verrekijkers, waardoor je objecten van heel dichtbij kunt observeren.
Het tweede getal: de lensdiameter
Het tweede getal staat voor de diameter van de voorste lenzen van de verrekijker, ook wel de objectieven genoemd. Hoe groter deze lenzen zijn, hoe meer (dag-)licht erdoorheen kan komen, en hoe meer details je kunt zien. Dat is bijvoorbeeld handig tijdens de zonsopkomst en -ondergang. Het nadeel van een grote diameter is wel dat je verrekijker zwaarder wordt, waardoor hij minder makkelijk mee te nemen is. Als je op jacht of op safari gaat, is het handig om op het gewicht te letten. Het is dus het prettigst als je een jacht- of safari-verrekijker hebt die niet te zwaar is.
Soorten verrekijkers
Er zijn twee soorten verrekijkers: binoculairs en monoculairs. De namen leggen eigenlijk al uit wat het verschil is, namelijk twee oculairs (bi-) of één oculair (mono-). Een binoculair is dus eigenlijk een verrekijker zoals we die vaak het beste kennen: waar je met twee ogen doorheen kunt kijken. Een monoculair is een verrekijker met één oculair, hier kun je dus maar met één oog doorheen kijken. De binoculairs zijn onder te verdelen in twee soorten: porro en dakkant.
Porro-verrekijkers
De porro-verrekijker is vaak groter dan een dakkant-verrekijker. Dit komt omdat bij een porro-verrekijker het licht door een N-vormige knik door de verrekijker heengaat. Hierdoor zijn deze porro-verrekijkers wat breder in vorm. Het nadeel van deze vorm is dat hij hierdoor minder compact is en vaak zwaarder is dan een dakkant-verrekijker. Het voordeel hiervan is dat hij makkelijker te maken is, en daardoor dus vaak wat goedkoper is.
- Vaak goedkoper dan een dakkant-verrekijker
- Het zicht van de porro-verrekijker biedt veel diepte
- Relatief groot en minder handig om mee te nemen
Dakkant-verrekijkers
De dakkant-verrekijker is vaak smaller dan een porro-verrekijker, omdat hier het licht recht door de verrekijker heen kan. Het nadeel hiervan is dat dit vaak moeilijker te maken is, waardoor de dakkant-verrekijker vaak wat duurder is dan de porro-verrekijker. Het voordeel van deze verrekijker is dat hij compacter en lichter is dan een porro-verrekijker. Door het kleinere formaat en het lichtere gewicht biedt deze verrekijker het meeste comfort.
- Compact en dus makkelijker mee te nemen
- Vaak minder zwaar dan een porro-verrekijker
- Omdat hij moeilijker te maken is, is hij relatief wat duurder
Een verrekijker voor brildragers
Draag je een bril? Wanneer je op zoek bent naar de juiste verrekijker en je een bril draagt, is de oogafstand van een verrekijker zeer belangrijk voor jou. Deze term wordt ook wel eye relief genoemd. Veel mensen denken dat dit de afstand tussen je ogen is, wat dus niet het geval is. De oogafstand bedraagt de afstand tussen de lenzen van de verrekijker en de plek waar je ogen het beeld vormen. Voor brildragers is het aan te raden om een verrekijker te nemen die een oogafstand van ten minste 15 millimeter heeft, wat zorgt voor een comfortabel zicht. Sommige verrekijkers hebben omklapbare of uitdraaibare oogschelpen zodat je zelf de oogafstand kunt aanpassen. Je kunt er ook voor kiezen om je bril gewoon af te doen; de kijker corrigeert je oogafwijking door scherp te stellen.
Een spotting scope
Naast verrekijkers, heb je ook nog een speciale categorie, namelijk: spotting scopes. Een spotting scope lijkt een beetje op een telescoop, maar is het niet. Het zit tussen een verrekijker en telescoop in; hij is meestal geschikt voor grotere afstanden dan een verrekijker. Ook is de vergroting veel hoger, zelfs zó hoog dat je er niet lang door kunt kijken als je hem in je handen houdt. Dit komt omdat zelfs de kleinste beweging effect heeft op het beeld. En daarbij komt dat een spotting scope vaak wat zwaarder is dan een verrekijker. Om deze redenen kun je eigenlijk een spotting scope alleen goed gebruiken op een statief. Het gebruik van een statief zorgt voor een rustig beeld, zonder trillingen van je handen. Hierdoor kun je hem ook optimaal gebruiken: de vergroting en de helderheid en scherpte van het beeld van een spotting scope zijn prachtig. Zo kun je met gemak én veel genot urenlang bijvoorbeeld vogels bestuderen.
Soorten glas: BK-7 vs. BaK-4
De lenzen van een verrekijker worden gemaakt van kroonglas. Deze worden aangeduid met de benaming BK-7 of BaK-4. Hieronder kun je de verschillen en de plus- en minpunten van deze twee soorten glas lezen.
BK-7-glas
De term BK-7 is bedacht door het Duitse concern Schott AG. Het glas is gemaakt van kroonglas en heeft een hoge brekingsindex. Een hoge brekingsindex zorgt voor een goed en duidelijk beeld, wat je nodig hebt bij een verrekijker. Omdat BK-7-glas gemakkelijker te produceren is dan BaK-4-glas is het goedkoper, en wordt om die reden vaker gebruikt in goedkopere verrekijkermodellen.
- Meest gebruikte glassoort in verrekijkers
- Vaak goedkoper dan BaK-4-glas
- Een minder hoge brekingsindex dan BaK-4-glas
BaK-4-glas
BaK-4-glas is van nog hogere kwaliteit dan BK-7-glas. Het is gemaakt van bariumkroonglas en heeft een nog hogere brekingsindex dan BK-7-glas. Je kunt dus van een verrekijker met BaK-4-glas verwachten dat deze een nog mooier beeld geeft dan een verrekijker met BK-7-glas. Het produceren van BaK-4-glas is echter wel duurder, wat er voor zorgt dat de slechts de duurdere verrekijkers zijn uitgerust met dit type glas.
- Een nog hogere brekingsindex
- Heldere randen bij een groot gezichtsveld
- Duurder om te produceren
Gezichtsveld of FOV
Het gezichtsveld of FOV (field of view) wil zeggen: de breedte van je beeld wat je ziet door je verrekijker op een afstand van 1000 meter. Als je bijvoorbeeld een gezichtsveld van 125 meter op 1000 meter hebt, betekent dit dat je door de lenzen van je kijker 125 meter breed kunt kijken. Bij een hoge vergroting heb je een minder breed beeld. Hoe breder je gezichtsveld is, hoe rustiger het kijkt. Je kunt dan in één oogopslag gemakkelijk je object vinden, zonder dat je je hoofd hoeft te draaien. Je kunt dus makkelijker bijvoorbeeld een dier volgen bij een groot gezichtsveld: ideaal bij het spotten van vogels.
Schemergetal
Het schemergetal zegt iets over hoe goed de verrekijker presteert in mindere lichtomstandigheden, in bijvoorbeeld - zoals de naam al zegt - de schemering. Het minimum wat een verrekijker moet hebben om te kunnen kijken in de schemering is 15. Indien dit minder is, kun je de verrekijker bijna alleen gebruiken wanneer er voldoende (dag-)licht is. Bij het schemergetal betekent het dat hoe hoger deze is, hoe beter hij geschikt is om ook tijdens de schemering te gebruiken.
Als je een verrekijker nodig hebt om vogels te spotten, moet je je dus afvragen wanneer je dit gaat doen. Ga je enkel en alleen in goede weersomstandigheden vogels kijken, dan is het schemergetal minder van belang. Maar ga je ook tijdens zonsopkomst - want dan zijn vogels immers het meest actief - en zonsondergang kijken, dan is een schemergetal hoger dan 15 wel aan te raden. Ditzelfde geldt voor als je een verrekijker zoekt voor op safari: wilde dieren zijn meestal het actiefst ‘s ochtends vroeg of ‘s avonds laat, wanneer het minder heet is.
De formule voor het berekenen van het schemergetal is:
Schemergetal = √ (vergroting x lensdiameter)
Bijvoorbeeld: Je hebt een verrekijker van 8x42. 8 x 42 = 336. Hiervan trek je de wortel. √336 = 18,33. Het schemergetal is dus hoger dan 15, en dat maakt dat deze verrekijker geschikt is om te gebruiken tijdens mindere lichtomstandigheden, zoals de schemering.
Uittredepupil
De uittredepupil is de diameter van het licht dat uit de oculair komt die tegen het oog aanzit. Wanneer er in de omgeving weinig licht is, is het fijn om een groot uittredepupil te hebben. Een kleine uittredepupil is acceptabel wanneer er meer licht is, bijvoorbeeld wanneer je de kijker voornamelijk overdag gaat gebruiken. Je kunt de uittredepupil berekenen door de de diameter van de kijker te delen door de vergroting.
De formule voor het berekenen van de uittredepupil is:
Uittredepupil = (lensdiameter / vergroting)
Bijvoorbeeld een verrekijker 8x42 heeft een uittredepupil van: 42 / 8 = 5,25. Deze verrekijker is dus ook geschikt voor in zonsopgang of -ondergang.
Coating
Een coating is een laag die wordt aangebracht op de lens, waarmee je de kwaliteit van de lenzen in een verrekijker sterk kan verbeteren. Zo kan een coating bijvoorbeeld zorgen dat er minder reflectie wordt weergegeven. Ook is het mogelijk dat de lichtgevoeligheid beter wordt, waardoor je in minder licht ook nog steeds goed kunt kijken. Een coating kan ook zorgen voor mooiere en heldere kleuren. Wanneer je een verrekijker hebt met een coating, is het verstandig deze niet met je vingers aan te raken. Het zuur dat zich in je huidvet bevindt kan deze coating namelijk aantasten.
Je hebt drie verschillende soorten aanduiding voor een verrekijker met coating: coated, multi-coated en fully multi-coated. Voor coated moet tenminste één van alle lenzen een coating hebben. Bij multi-coated hebben alle lenzen van de verrekijker minimaal één laag coating. Bij fully multi-coating hebben alle lenzen van de kijker meerdere lagen coating. Vaak is het zo dat een duurdere verrekijker meer coatinglagen heeft.
Hoe onderhoud je je verrekijker?
Wanneer je je verrekijker goed onderhoudt, kan deze jaren of zelfs levenslang meegaan. Om een leven lang te genieten van je verrekijker is het belangrijk dat je de volgende tips opvolgt.
Zet je verrekijker nooit rechtstreeks in de zon! De glazen van de lenzen werken als een vergrootglas, waardoor de binnenkant van de verrekijker kan smelten. Dit kan grote schade toebrengen aan je verrekijker. Daarom kun je de kijker het beste uit de zon houden, en met beschermdoppen in de draagtas bewaren. Let ook op dat je hem niet op het dashboard van je auto laat liggen, want de temperatuur in een auto loopt zeer snel op!
Veel verrekijkers zijn (spat-)waterdicht. Dat betekent echter niet dat je de verrekijkers nat moet opbergen. Dep deze altijd droog met een doekje, voordat hij wordt opgeborgen. Je kunt daarna het beste de verrekijker op kamertemperatuur nog even laten drogen, voordat je hem opbergt.